Bitwa pod Mohaczem – batalia stoczona 29 sierpnia 1526 roku, w której wojska węgierskie dowodzone na mocy króla Ludwika Jagiellończyka zostały rozgromione na krzyż armię osmańską pod spodem dowództwem sułtana Sulejmana Wspaniałego.
Tło bitwy
W roku 1521 Turcy zdobyli Belgrad, kluczową twierdzę broniącą drogi na północ. W roku następnym Sulejman zajął Rodos, wyspę będącą do tej pory w posiadaniu joannitów, zabezpieczając sobie w ten sposób tyły, po czym Turcy skierowali się na północny zachód, zagrażając ziemiom chrześcijańskimZ. Wójcik, s.200..
Kolejna kampania rozpoczęła się w 1526 roku i była skierowana przeciwko Węgrom. Sulejman zażądał od Węgrów wysokiego trybutu. Węgrzy odrzucili żądania, w wyniku czego sułtan na czele swojej armii w kwietniu skierował się na północ. W obliczu inwazji Węgry zostawione zostały własnemu loso
Król Ludwik II Jagiellończyk musiał sam stawić czoła potędze osmańskiej. Zmuszony szybkim marszem wojsk Sulejmana, nie czekając na posiłki z Chorwacji i Siedmiogrodu (5 tysięcy Krsta Frankopana i 8 tysięcy Jana Zápolyi) wyruszył z Budy na spotkanie przeciwnika.
Siły przeciwników
Armia turecka liczyła około 80 tysięcy żołnierzy (w tym 35 tysięcy jazdy i 15 tysięcy janczarów) i 300 dział. Armię węgierską szacowano na 25 tysięcy (w tym 12 tysięcy jazdy) i 20 działB. Perrett, s.207..
Bitwa
Armie spotkały się pod Mohaczem. Początkowo Węgrzy zamierzali zająć pozycje obronne budując tabor, jednak na żądanie szlachty węgierskiej zdecydowano się przypuścić atak. Ciężkozbrojnej jeździe węgierskiej bez problemu udało się przebić przez wojska tureckie. Następnie Węgrzy ruszyli w kierunku tureckiego taboru bronionego przez janczarów i naszpikowanego licznymi, pospinanymi łańcuchami, działamiB. Perrett, s.208..
Ostrzał turecki zabił wielu Węgrów; w ich szeregach wybuchła panika. Wielu żołnierzy zginęło z rąk tureckich podczas ucieczki, liczni utonęli w rzece − wśród nich król Ludwik IIZ. Ryniewicz, s.382.. W bitwie oprócz 12 tysięcy rycerzy węgierskich udział wzięło także 1600 ochotników − polskich rycerzy − co upamiętnia poświęcony im pomnik. Straty po stronie chrześcijańskiej wyniosły 15 tysięcy zabitych (rannych i jeńców Turcy ścinali), w tym siedmiu biskupów i 500 możnych.
Konsekwencje
Śmierć króla spowodowała, że wkrótce ziemie Czech i północno-zachodnich Węgier dostały się pod panowanie Habsburgów. Data ta uznawana jest za symboliczny koniec potęgi dynastii Jagiellonów. Zgromadzenia szlacheckie wybrały Jana Zápolyę na króla, pomimo że w wyniku układów Jagiellonów z Habsburgami korona przeszła na Ferdynanda I. W 1528 roku Jan Zápolya uznał się za lennika Osmanów i poprosił sułtana o pomoc, w rok później Turcy zdobyli Budę i ogłosili Jana władcą. Wybuchła turecko-austriacka wojna o władzę na Węgrzech (w 1529 roku Turcy stanęli po raz pierwszy pod Wiedniem), ostatecznie w roku 1538 zawarto układ w Wielkim WaradynieZ. Wójcik, s.203.; przewidywał on sukcesję Habsburgów po śmierci Jana Zápolyi, jednak szlachta węgierska złamała umowę i wybrała na następcę Jana jego syna, Jana II Zygmunta. Wywołało to najazd austriacki, po nim zaś kontratak turecki, który zakończył się wyparciem wojsk cesarskich spod murów Budy i podziałem Węgier dokonanym przez sułtana.
W roku 1541 ziemie węgierskie podzielono na trzy części. Środek kraju z Budą i Pesztem stały się prowincją turecką. Na wschodzie, pod rządami Jana II Zápolyi powstało zależne od Osmanów księstwo zwane Siedmiogrodem, a zachodnia część z dzisiejszą Słowacją i Chorwacją rządzona była przez habsburskich królów węgierskich. Przez kolejne lata na granicach stale dochodziło do walk. Turcy panowali na zdobytych ziemiach przez 150 lat, aż do odsieczy wiedeńskiej.
trusttelecom 