Park Narodowy Yellowstone

pod kalderą Yellowstone

Park Narodowy Yellowstone (ang. Yellowstone National Botanik) – park narodowy umiejscowiony w Stanach Zjednoczonych, na terenie stanów Wyoming, Montana a Idaho. Park narodowy Yellowstone jest najstarszym parkiem narodowym na świecie. Na terenie parku znajdują się słynne gejzery, gorące źródła, wulkany błotne, fumarole i wodospady.

Park usytuowany jest na rozległym wulkanicznym płaskowyżu, pod którym na głębokości 7-17 km (pomiar metodami sejsmicznymi) znajduje się komora magmowa (dł. 72 km, szer. 30 km i głębokość 660 km). Za pomocą diagnostyki magnetotellurycznej ustalono, że 300 km pod ziemią również znajdują się silnie stopione skały. W przeszłości (przed ponad 2 mln lat; 1,3 mln lat i 640 tys. lat) dochodziło w tym miejscu do eksplozji superwulkanu, powodujących ogromne i rozległe zniszczenia. Park Narodowy jest rozcięty głębokim wąwozem rzeki Yellowstone. W 1978 Park Yellowstone został wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury i przyrody UNESCO.

Historia Parku

Teren Parku zamieszkały był przez rdzenną ludność od co najmniej 11 tys. lat, natomiast pierwszymi białymi byli członkowie Ekspedycji Lewisa i Clarka, która miała miejsce w 1804-1806 roku. Stwierdzili oni obecność Indian ze szczepów Nez Percé, Wrony i Szoszoni.

Ze względu na unikatowość przyrodniczą i geologiczną Kongres Stanów Zjednoczonych, podpisanym przez prezydenta Ulyssesa Granta, specjalnym dekretem utworzył Park Narodowy w dniu 1 marca 1872 roku. Jednym z gorących orędowników utworzenia Parku był amerykański geolog Ferdinand Hayden, którego nazwiskiem została później nazwana jedna z większych dolin. Początkowo park był chroniony przez regularny oddział wojska stacjonujący w północnej części parku w Mammoth Hot Springs, a od 1917 roku, czyli rok po utworzeniu instytucji parków narodowych ochroną i administracją zajęła się National Park Service.

Flora i fauna

Park wchodzi w skład większego ekosystemu uznawanego za ostatni duży i niemal nienaruszony ekosystem w klimacie umiarkowanym na półkuli północnej .

Flora

Na terenie parku występuje około 1100 gatunków roślin naczyniowych. 2/3 lasów w Yellowstone zajmują lasy iglaste. W lasach parku rośnie siedem gatunków drzew iglastych, spośród których najpowszechniejsza jest sosna wydmowa występująca na 80% powierzchni lasów iglastych. Na terenie parku występuje również 186 gatunków porostów, a także około 200 gatunków obcych. Skatalogowano tu również ponad 400 gatunków termofili, choć do tej pory zbadano zaledwie 1% obszarów hydrotermalnych National Park Service .

Fauna

Park Narodowy Yellowstone jest powszechnie uznawany za najlepsze środowisko megafauny w kontynentalnej części USA. Żyje tu 67 gatunków ssaków, wliczając introdukowanego ponownie w 1995 roku wilka szarego, zagrożonego w Stanach Zjednoczonych rysia kanadyjskiego, oraz niedźwiedzia grizzly. Innymi dużymi ssakami których populacja jest znacząca są bizon, baribal, wapiti, łoś, mulak, jeleń wirginijski, kozioł śnieżny, widłoróg, muflon kanadyjski i lew górski.

Yellowstone jest jedynym miejscem w kontynentalnej części Stanów Zjednoczonych gdzie przetrwała populacja dzikich bizonów. W roku 1902 było ich już tylko około 50 sztuk. Z obawy przed wyginięciem i zubożeniem genetycznym stado uzupełniono o 21 sztuk zwierząt pochodzących z prywatnych stad. Razem stanowiły podstawę 50 letniego projektu odbudowy liczebności tego gatunku na Ranczu Buffalo w dolinie Lamar. Działania wspomagające polegające na dokarmianiu, nawadnianiu pastwisk, spędach, odstrzale chorych zwierząt, kontroli drapieżców powoli doprowadziły do odbudowy stada. Od lat 20. XX wieku populacja zaczęła wzrastać i zwierzęta w 1936 zostały przeniesione do naturalnego środowiska w rejonie rzeki Firehole i doliny Hayden. W 1954, populacja liczyła 1477 sztuk. Po okresie spadku w latach 60. populacja wzrastała by od 1996 liczebność stada trwale przekroczyła 3500 osobników.

Lista gatunków mięsożernych występujących w par

• niedźwiedź brunatny (Ursus arctos)
• niedźwiedź czarny (Ursus americanus)
• puma (Puma concolor)
• wilk szary (Canis lupus)
• rosomak (Gulo gulo)
• kojot (Canis latrans)
• ryś kanadyjski (Lynx canadensis)
• ryś rudy (Lynx rufus)
• lis rudy (Vulpes vulpes)
• wydra kanadyjska (Lontra canadensis)
• bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus)
• orzeł przedni (Aquila chrysaetos)
• puchacz wirginijski (Bubo virginianus)
• kruk (Corvus corax)
• sroka (Pica pica)
• rybołów (Pandion haliaetus)
• pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss)

Lista gatunków roślinożernych występujących w par

• bizon (Bison bison)
• bóbr kanadyjski (Castor canadensis)
• łoś (Alces alces)
• wapiti (Cervus canadensis)
• owca kanadyjska (Ovis canadensis)
• widłoróg (Antilocapra americana)
• mulak (Odocoileus hemionus)
• mysz domowa (Mus musculus)
• mustang (Equus caballus)
• jeleń wirginijski (Odocoileus virginianus)
• kozioł śnieżny (Oreamnos americanus)

Ekologia

W Parku Narodowym Yellowstone od początku lat 70. XX w. prowadzona jest polityka przyzwalania na pożary lasu. Wiele roślin parku to pirofity znoszące pożar bez uszczerbku. Także cała formacja roślinna przystosowana jest do przechodzenia pożarów, których powstrzymywanie w pierwszych kilkudziesięciu latach funkcjonowania parku narodowego spowodowało znaczne zmiany struktury roślinności. Według badań ekologicznych pożary formacji zaroślowych występują w cyklu ok. 20-30 lat, a potężne pożary drzewostanu obejmujące duże obszary lasu – w cyklu ok. 300 lat. Rocznie w Parku występuje kilkanaście pożarów punktowych o powierzchni poniżej 0,1 akra i kilka większych pożarów. Prawie wszystkie są pochodzenia naturalnego (uderzenie pioruna). Ostatni pożar wielkopowierzchniowy, pierwszy zarejestrowany w czasach osadnictwa białych, miał miejsce w 1988. Spłonęło wówczas 36% powierzchni parku. Jednak wbrew obawom, nie okazał się szczególnie uciążliwy dla dużych zwierząt, a uszkodzenia gleby zagrażające organom podziemnym roślin objęły zaledwie 1% powierzchni. Tak poważne zaburzenie starzejącej się struktury roślinności jest pierwszym etapem naturalnego przywrócenia jej znanego z czasu powoływania Parku Narodowego charakteru. Dzięki niemu możliwe jest odnowienie drzewostanu, gdyż działanie wysokiej temperatury jest czynnikiem niezbędnym do otwarcia szyszek jednego z głównych gatunków parku – sosny wydmowej.

Klimat

Klimat Yellowstone jest determinowany położeniem nad poziom morza (średni poziom wynosi 2400 m n.p.m.), którego amplituda zawiera się pomiędzy 1610 m n.p.m. (Reese Creek) a 3462 m n.p.m., (Eagle Peak). W rejonach niżej położonych średnioroczna temperatura wyraźnie jest wyższa. Dotychczas najwyższą zanotowaną temperaturą było 37 °C w 2002 roku w Mammoth Hot Springs, podczas gdy rekord zimna zanotowano w 1933 roku w rejonie stacji Riverside gdzie stwierdzono −54 °C. W miesiącach letnich temperatura w dzień zawiera się zwykle w przedziale 21 do 27 °C, jednak nocami, szczególnie na wyższych wysokościach, może spadać nawet do temperatury poniżej 0 °C. Latem, zwłaszcza popołudniami często występują gwałtowne burze. Wiosną i jesienią dzienne temperatury zawierają się w przedziale od -1 do 16 °C, z zimnymi nocami (−5 do −20 °C). Zimy są bardzo zimne z maksymalnymi temperaturami wynoszącymi od −20 do −5 °C i z nocami o temperaturze poniżej −20 °C przez prawie cały okres.

Opady w Parku cechują się dużym zróżnicowaniem w zależności od położenia. Najniższe roczne opady obserwuje się przy północnych granicach Parku i wynoszą tylko 260 mm podczas gdy w południowo-wschodnim narożniku Parku stwierdzono opady wynoszące ponad 2000 mm. Tak duże opady powoduje napływ wilgoci kanałem powietrznym wzdłuż doliny rzeki Snake. Opady śniegu mogą wystąpić o każdej porze roku. Maksymalna pokrywa śnieżna jest gruba i wynosi od 380 cm (rejon Yellowstone Lake) do ponad 600 cm (w miejscach wysoko położonych). Średnioroczny opad śniegu wynosi 183 cm.

Tornada w Yellowstone są rzadkie. Jednak 21 lipca 1987, najsilniejsze zanotowane dotychczas w stanie Wyoming tornado dotarło poprzez Teton National Forest do parku. Zostało sklasyfikowane jako tornado czwartego stopnia (F4), a prędkość wiatru oszacowano na pomiędzy 333 a 420 km/h. Tornado pozostawiło pas zniszczeń o szerokości od 1,6 do 3,2 km i 39 kilometrach długości oraz położyło 6100 ha lasów.

Charakterystyka terenu

Park Yellowstone (Góry Skaliste) znajduje się na wyżynie, otoczonej pasmami górskimi. Rozległe lasy, głównie iglaste.

Typowe obiekty i wytwory przyrodnicze tego rejonu

• Wodospady – Firehole, Yellowstone,
• Gorące źródła – Grand Prismatic Spring,
• Jeziora – Jezioro Yellowstone,
• Naciekowe tarasy mineralne – np. Minerva Terrace w Mammoth Hot Springs,
• Gejzery – Old Faithful, Steamboat Geyser,
• Kaniony – Kanion rzeki Yellowstone
• Wulkany błotne – Mud Volcano
• Fumarole – Roaring Mountain.

Willem de Kooning

Willem de Kooning (24 kwietnia 1904 – 19 marca 1997) – amerykański malarz pochodzenia holenderskiego, przedstawiciel abstrakcyjnego ekspresjonizmu.

Urodził się w Rotterdamie. Gdy miał 5 lat, jego rodzice rozwiedli się – od tej pory wychowywali go matka i ojczym. W 1916 r. przyjęto go na praktykę w firmie zajmującej się dekoracją wnętrz. W tym samym roku rozpoczął studia wieczorowe w rotterdamskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po ośmioletnich studiach podjął pracę jako dyrektor artystyczny w dużym domu towarowym. W 1926 r. przepłynął jako pasażer na gapę do USA. Najpierw zamieszkał w Hoboken w stanie New Jersey, gdzie utrzymywał się z prac dekoratorskich. W 1927 osiadł w Nowym Jorku na Manhattanie. Zaprzyjaźnił się z artystą, koneserem i krytykiem sztuki Johnem Grahamem oraz z malarzem Arshilem Gorkym.

Od mniej więcej roku 1928 de Kooning zaczął malować martwe natury i kompozycje figuratywne pod wpływem szkoły paryskiej i meksykańskiej. Z początkiem lat 30. zainteresował się abstrakcją – biomorficznymi i geometrycznymi kształtami, na wzór twórczości swych przyjaciół Grahama i Gorky’ego oraz takich młodych artystów jak Pablo Picasso czy surrealista Joan Miró.

W październiku 1935 r. poprzez organizację Works Progress Administration, zajmującą się zatrudnianiem bezrobotnych, zaangażował się w tzw. Federal Art Project (projekt wykorzystujący bezrobotnych artystów do tworzenia tzw. sztuki publicznej – plakatów, malowideł ściennych i obrazów mających ozdabiać miejsca publiczne). W lipcu 1937 musiał zrezygnować z zatrudnienia, z powodu statusu imigranta. Owe dwa lata dały mu jednak szansę na pełnowymiarowe poświęcenie się pracy twórczej – zajmował się zarówno malarstwem sztalugowym, jak i malowidłami ściennymi.

Prawdopodobnie pod wpływem Gorky’ego, w 1938 r. powstał cykl obrazów przedstawiających smutne męskie sylwetki (m.in. "Dwaj stojący mężczyźni", "Siedząca postać"), a równolegle – abstrakcyjne obrazy o lirycznej kolorystyce ("Różowy pejzaż", "Elegia").

Ta dwoistość twórcza trwała aż do lat 40., gdy powstały najbardziej znane obrazy "Kobieta" i "Stojący mężczyzna" oraz seria niezatytułowanych abstrakcji z wybijającymi się na pierwszy plan biomorficznymi kształtami. Obie tendencje zlały się w malowidle "Różowe anioły" z ok. 1945 r. W roku 1946, gdy de Kooning nie mógł sobie pozwolić na kupno profesjonalnych farb, przeszedł do stosowania zwyczajnej, taniej białej i czarnej farby. W tych właśnie kolorach powstał cykl abstrakcji (m.in. "Światłość w sierpniu", "Czarny piątek", "Zurich", "Skrzynka pocztowa"). Na bazie tych dzieł wyrosły kolejne, z ponownym użyciem koloru, poruszające i złożone abstrakcje ("Asheville", "Attyka", "Wykopalisko"), podsumowujące długoletnią walkę artysty o wypracowanie kompozycji opartej na wolnych skojarzeniach.

W 1938 r. de Kooning poznał Elaine Fried, która najpierw była jego uczennicą – została uznaną malarką, tworzącą w duchu abstrakcyjnego ekspresjonizmu, lecz także malującą portrety. Poślubił ją w 1943 r. Istnieje opinia, że jako wzięty krytyk sztuki przyczyniła się swymi pochlebnymi recenzjami do wzrostu popularności de Kooninga.

W latach 40. de Kooninga zaczęto identyfikować z ekspresjonizmem artystycznym, a w następnym dziesięcioleciu uznano go za jednego z najważniejszych przedstawicieli tego nurtu. Pierwsza indywidualna wystawa, złożona ze wspomnianych biało-czarnych kompozycji, miała miejsce w galerii Charlesa Egana w Nowym Jorku w 1948 roku. W tym czasie zaczął też wykładać w szkole artystycznej Black Mountain College w Północnej Karolinie, a w latach 1950–51 w Yale School of Art.

Lata 50. przyniosły zwrot w twórczości de Kooninga. Przeszedł wtedy do malowania wyłącznie kobiet (choć pojawiające się wcześniej biomorficzne kształty z jego obrazów również można interpretować jako postaci kobiece). Latem 1950 rozpoczął pracę nad obrazem "Kobieta I", który po wielu poprawkach i zmianach ukończył w 1952 r. W tym czasie namalował także inne obrazy przedstawiające kobiety – wystawiono je w Sidney Janis Gallery w 1953, co spowodowało dużą sensację. Obok nietypowej dla ekspresjonizmu abstrakcyjnego figuratywności, emanowały odważną techniką i symboliką. Dzikie barwy, wyszczerzone zęby, obwisłe piersi, tępe spojrzenia – wszystko to ukazywało lęki seksualne nowoczesnego mężczyzny i najciemniejsze aspekty teorii Freuda. Tak właśnie przedstawiały się dzieła "Kobieta II" do "VI", powstałe w latach 1952-53, "Kobieta i rower" (1953) i "Dwie kobiety na wsi" (1954).

Około roku 1955 de Kooning zafascynował się symbolicznym aspektem kobiecości, co sugeruje tytuł obrazu z tamtego okresu – "Kobieta jako pejzaż", na którym pionowa postać kobieca wtapia się w abstrakcyjne tło. Później powstała seria pejzaży ("Gazeta policyjna", "Gotham News", "Podwórko na Dziesiątej Ulicy", "Park Rosenberg", "Przedmieścia Hawany", "Drzwi do rzeki", "Różanopalcy świt w Louse Point"), ukazująca ewolucję od kompozycyjno-kolorystycznej złożoności do prostoty.

Ok. roku 1963 przeniósł się na stałe do East Hampton na Long Island, gdzie nadal malował kobiety ("Sielanka", "Poławiacze małży"); ponownie zagłębił się w tę tematykę w połowie lat 60. – powstałe wtedy obrazy były równie kontrowersyjne jak wcześniejsze "Kobiety". Odebrano je jako satyryczny atak na kobiecą anatomię – artysta malował bez zahamowań, z krzykliwą lubieżnością prezentując temat. Późniejsze dzieła ("Której imię zapisano w wodzie", "Bez tytułu III") są bardziej liryczne, emanujące grą światła odbijającego się w wodzie. W ostatnim okresie de Kooning tworzył także gliniane rzeźby.

W latach 80. u artysty wykryto chorobę Alzheimera i sądownie uznano go za niezdolnego do zarządzania swym majątkiem (został on przekazany w ręce kuratorów). W związku z coraz gorszą jakością tworzonych prac, jego pierwsze dzieła znacznie zyskały na wartości, osiągając zawrotne ceny na aukcjach. "Różowa dama" z 1944 r. została sprzedana za 3,6 mln dolarów w 1987, a za "Zamianę" (Interchange) z 1955 zapłacono w 1989 20,6 mln.

Willem de Kooning stał się inspiracją dla walijskiej grupy rockowej Manic Street Preachers, która poświęciła mu trzy piosen

Nupedia

Cechą charakterystyczną Nupedii był wielostopniowy sprawa sądowa redakcyjny, którego celem było kreacja haseł o jakości porównywalnej spośród komercyjnymi encyklopediami. Przez cały okres swojego istnienia Nupedia stworzyła 25 artykułów, które przeszły przez proces redakcyjny aż do wersji ostatecznej, a także 3 artykuły w wersjach zbliżonych do finalnych. 74 artykuły Nupedii były nieukończone i znajdowały się w wersjach roboczych o różnym stopniu zaawansowania.

Nupedia była próbą stworzenia encyklopedii na zasadach wolnej dokumentacji. Początkowo jej treść była opublikowana na Nupedia Open Content License, a od stycznia 2001 GNU Free Documentation License. W odróżnieniu od Wikipedii, artykuły Nupedii były tworzone i analizowane wyłącznie przez zarejestrowanych ekspertów.

Nupedia to także nazwa oprogramowania, które było wykorzystywane w ramach tego serwisu internetowego.

Proces redakcyjny

1. Wyznaczenie zadania
2. Szukanie głównego recenzenta
3. Recenzja główna
4. Recenzje otwarte
5. Główne redagowanie tekstu
6. Otwarte redagowanie tekstu
7. Ostateczne zatwierdzenie i opatrzenie znacznikami

Kościół św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa w Krakowie

Kościół św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa i Męczennika dodatkowo graniczący aż do niego zakon paulinów – agregat kultowy, znajdujący się w Krakowie pod ulicy Skałecznej 15. Określany mianem jest potocznie Skałką albo na Skałce.

Jest to według legendy sanktuarium męczeństwa św. Stanisława, biskupa krakowskiego, znajdujące się niedaleko Wawelu, nad Wisłą, na niewielkim wzgórzu, zbudowanym z białego wapienia jurajskiego. Pełni też rolę Panteonu Narodowego.

Historia

Niepotwierdzone podania podają informację, że stała tu niegdyś świątynia pogańska i na jej miejscu zbudowano kościół romański pw. św. Michała Archanioła. W XIV w. gotycką świątynię postawił król Kazimierz III Wielki. Od 1472 opiekuje się nią Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika, sprowadzony do Krakowa przez Jana Długosza, który niebawem wystawił nowy kościół. Jan Długosz w 1480 spoczął na Skałce.

Z kościołem na Skałce związana jest historia zmagania się dwóch potęg: świeckiej – króla Bolesława Szczodrego i kościelnej – biskupa krakowskiego Stanisława. W wyniku konfliktu z królem biskup, podając za przekazem Galla Anonima, został skazany w 1079 na obcięcie członków za zdradę, której się dopuścił i zmarł. Dokonać to się miało na Wzgórzu Wawelskim. Według alternatywnej wersji, pozostawionej przez Wincentego Kadłubka, król rozkazał swoim sługom zabicie biskupa w kościele na Skałce w czasie odprawiania przez niego mszy świętej, a gdy ci nie chcieli, sam własnoręcznie zamordował przyszłego świętego. Wersja ta jednak ze względu na moralizatorski charakter kroniki Kadłubka, a także to, że również był biskupem jest mało wiarygodna.

Król musiał opuścić kraj. Kościół uznał biskupa świętym i kanonizował go w 1253. Papież Innocenty IV jako podstawę kanonizacji przyjął cuda czynione nad grobem biskupa. W 750 rocznicę kanonizacji papież Jan Paweł II podniósł kościół na Skałce do rangi bazyliki mniejszej.

Od 1089 zwłoki biskupa spoczywają w katedrze wawelskiej, ale to Skałka jest miejscem jego kultu. Przed trumną biskupa na Wawelu koronowano królów polskich. Do ceremoniału koronacyjnego należała także pielgrzymka pokutna z Wawelu na Skałkę.

Kalendarium historyczne

• XI wiek – ustanowiono kanonicznie biskupstwo krakowskie, szóstym z rzędu biskupem został Stanisław ze Szczepanowa. Do katedry przeniesiono szczątki biskupa.
• 1253 – kanonizacja Stanisława ze Szczepanowa. Kościół na Skałce stał się miejscem pielgrzymek i zyskał nowego, właśnie kanonizowanego biskupa.
• 1270 – Król węgierski Stefan III wraz z żoną i dziećmi odbył pielgrzymkę do kościoła na Skałce.
• 25 marca 1471 – na prośby Jana Długosza, król Kazimierz Jagiellończyk przyzwolił na oddanie kościoła na Skałce ojcom paulinom. Dekret wydał ówczesny biskup krakowski Jan Rzeszowski.
• 1593 – Janusz Ostrogski, kasztelan krakowski, pogromiwszy zbuntowane oddziały kozackie, zawiesił na Skałce zdobyte na nieprzyjacielu chorągwie.
• 1655 – kościół został oblężony przez Szwedów.
• 1727 – prace wykonywane są przy dekoracji elewacji zachodniej oraz wykonaniu więźby dachowej nad kaplicami bocznymi.
• 1733–1751 – przebudowa kościoła w stylu barokowym.
• 21 czerwca 1787 – król Stanisław August Poniatowski wracając z podróży do Kaniowa odbył procesję z Wawelu na Skałkę.
• 1792 – kości Jana Długosza umieszczone zostały w krypcie kościelnej.
• 1797 – wykonany został relikwiarz św. Pawła Pierwszego Pustelnika.
• 1836 – władze urządziły więzienie polityczne w klasztorze.
• 1837 – skradziono jeden ze srebrnych relikwiarzy św. Stanisława.
• 1856 – książę Stanisław Jabłonowski funduje relikwiarz osłaniający ślady krwi św. Stanisława.
• 1848–1858 – Austriacy zamienili część klasztornych budynków na koszary dla wojska.
• 1880 – architekt Teofil Żebrawski urządził w krypcie kościoła Groby Zasłużonych. Uroczyście przeniesiono zwłoki Jana Długosza do grobowca.
• 1889

• restauracja kościoła podjęta z inicjatywy przeora paulinów Ambrożego Federowicza, który wcześniej opublikował odezwę do Polaków "W sprawie restauracji kościoła na Skałce" (12 kwietnia). Odezwa zwracała się do wszystkich Polaków z prośbą o datki na restauracje świątyni. Równocześnie odwołał się do wszystkich polskich pism prosząc o powtórzenie apelu.
• powstaje pseudobarokowa polichromia według projektu Juliana Niedzielskiego.

1890 – prace konserwatorskie przejął Karol Knaus

1891 – uroczyście poświęcono obraz Matki Boskiej znajdujący się w nawie północnej kościoła

1889–1890 – powstała neorokokowa polichromia wnętrza kościelnego wykonana przez Antoniego Mikołajskiego, wedle projektu Juliana Niedzielskiego.

3 listopada 1889 – odnowiony kościół poświęcił kardynał Albin Dunajewski. Po uroczystości poświęcono ołtarz św. Rodziny wyobrażający ucieczkę do Egiptu, zamieszczony w ołtarzu bocznym.

1890 – została ukończona główna restauracja świątyni. Na tę pamiątkę na fasadzie świątyni umieszczono tabliczkę z datą.

1892 – kościół zyskuje obraz Matki Boskiej Częstochowskiej autorstwa Jana Nepomucena Grotta wraz z sukienką wykonaną przez Tadeusza Rybskiego.

1892 – nazwiska wszystkich poważniejszych ofiarodawców datków na kościół zostały umieszczone na stopniach wiodących do świątyni.

1892–1894 – kolejne prace.

1894–1895 – świątynia zyskała neobarokową bramę zamykającą ulicę Skałeczną. Zaprojektował ją Karol Knaus, kratę wykonała firma ślusarska Józefa Goreckiego. Była ona eksponowana we Lwowie wzbudzając powszechne zainteresowanie cesarza Franciszka Józefa I i arcyksięcia Karola Ludwika oraz uznanie, czego dowodem był złoty medal dla Goreckiego.

1893 – wewnątrz powstały stalle z płaskorzeźbami Teofila Lenartowicza (oblężenie Jasnej Góry i ks. Augustyn Kordecki przed królem Janem Kazimierzem) oraz 2 popiers

początek XX wieku – wykonano lampy wieczne wzorowane na koronach królewskich z nagrobków monarszych na Wawelu.

1899 – przeor podpisał umowę z Wojciechowskim dotyczącą gruntownej przebudowy organów.

1902 – pomnik Kordeckiego umieszczony został przy ołtarzu Matki Boskiej Częstochowskiej. Wykonała go Tola Certowiczówna, a architektoniczne obramowanie zaprojektował Knaus.

1917 – w niszy zaprojektowanej przez Zygmunta Hendla umieszczono popiersie Jana Długosza ozdobione herbem Wieniawa, fundowane przez paulinów.

1927 – rozpoczęto restaurację kościoła. Powołano specjalny komitet, a protektorat objął metropolita Sapieha. Kierownictwo było w rękach prof. Adolfa Szyszko-Bohusza.

1940 – okupanci niemieccy zabrali ze Skałki srebrny pozłacany relikwiarz z początku XVI w., przedstawiający św. Stanisława w stroju pontyfikalnym wskrzeszającego Piotrowina.

1950 – zaczęły się prace konserwatorskie polegające na odnowieniu fasady, oczyszczeniu kościoła, założeniu nowych tynków. Uporządkowany został plac przed kościołem i klasztorem, odnowiono groby zasłużonych, jak i brakujące detale.

1971 – Jan Strojny wraz z Janem Nawałką odnowili dekoracje stiukową.

1979 – do kościoła przybył papież Jan Paweł II by spotkać się z intelektualistami Krakowa i odbyć rozmowę z młodzieżą.

1981 – popiersie Jana Pawła II zostało odsłonięte obok ołtarza w kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej.

1983–1984 – gruntownej renowacji poddano XVIII-wieczne organy. Były one wówczas jednym z najpiękniejszych instrumentów w Krakowie i stanowiły wyjątkowo piękny prospekt o bogatej dekoracji motywów.

1978–1984

w latach przeoratu ojca Stanisława Turka do kościoła przybywały dwa posągi św. Kazimierza i królowej Jadwigi wykonane przez Adama Wojnara.

firma Truszczyńskich dokonała rekonstrukcji i rozbudowy organów.

firma Fleczyńskich wykonała trzy nowe dzwony.

• 1993–2002

• w latach przeoratu ojców Zygmunta Oklińskiego i Jana Mazura dokonano gruntownej renowacji elewacji kościoła.

2005 – Kościół na Skałce otrzymał tytuł Bazyliki Mniejszej. Był to dar papieża upamiętniający 750-lecie kanonizacji św. Stanisława, biskupa i męczennika. Ojciec Święty wydał z tej okazji list „Beatum Stanislaum", zaś na krakowskie uroczystości rocznicowe wysłał jako swojego legata kardynała Józefa Ratzingera, późniejszego papieża Benedykta XVI.

2008 – na dziedzińcu koło kościoła 8 maja kardynał Stanisław Dziwisz poświęcił Ołtarz Trzech Tysiącleci

Przebudowa kościoła

• 1732 – narodził się projekt przebudowy gotyckiego kościoła.
• 31 marca 1733 – paulini zawarli kontrakt z cieślą Matyjaszem Mieradzkim, który zobowiązał się rozebrać więźbę dzwonnicy i spuścić zeń dzwony. Później, 23 kwietnia zawarta zostaje druga umowa z Mieradzkim oraz Sebastianem Plichem w celu zburzeniu w ciągu tygodnia całego kościoła aż po fundamenty"kościół skałecki z kominem i fortą oraz i wszystkimi murami oraz po sam klasztor obalić i z gruntu zburzyć z tym jednak dokładem, że ciż sami wyznamienieni powinni zburzyć po sam mur kamienny, to jest po same fundamenta(..)". Równocześnie prowincjonał Anastazy Kiedrzyński i przeor Celestyn Obiegłowicz zawierają umowę z architektem Antonim Gerhardem Müntzerem z Brzegu na Śląsku na budowę kościoła na Skałce. Uzgadniają, że Müntzer będzie osobiście prowadził budowę, dobierając wedle woli pomocników i murarzy. Nieokreślony zostaje przy tym termin zakończenia prac.
• 1733–1738

• Müntzer rozpoczął prace. Nazwany "architektem fabryki kościoła św. Stanisława" pobierał przy tym stałą pensję. Prace postępowały szybko, pracowali przy nich kamieniarze polscy i niemieccy, w tym wcześniej zatrudnieni na Jasnej Górze. W związku z tym Müntzer często wyjeżdża do Częstochowy.

1734 – zostały wykopane kości Jana Długosza i przełożone są do glinianego naczynia

1735 – zawarto kontrakt z Adamem Stylem, majstrem kunsztu kamieniarskiego, który "według terminatu i informacji pana architekta obliguje się odkryć, wyłamać i obalić ze wszystkich tyle kamieni ile będzie potrzeba (..)" m.in. na gzymsy kościoła.

1736

budowę kościoła opuścił Jan Adam Tiel, pozostawiając niewykonane kamienie na filary kościelne. Obróbki podjął się Jerzy Machacz.

19 sierpnia drewniane modele trzynastu kapiteli zobowiązał się wykonać Hieronim Fuchs.

1737

cieśle z Tyńca przygotowali galer do spuszczania w dół rzeki materiałów z cegielni zwierzynieckiej (cegła, wapno, dachówki)

przygotowywano kamienie na facjatę tylną oraz wiązania dachowe nad nawami bocznymi

3 sierpnia mistrz kotlarski Ferdynard Heidel zobowiązał się wykonać rynnę miedzianą między klasztorem a nowym kościołem.

1738

mur prowizorycznego kościoła został nakryty prowizorycznym zadaszeniem.

nieporozumienia pomiędzy paulinami a Müntzerem doprowadziły do ostrego konfliktu dotyczącego finansów. Pod koniec roku Müntzer zrezygnował z kierowania budową kościoła i opuścił Skałkę.

1739–1740 – roboty prowadził krakowski majster budowlany Mikołaj Pucek.

1740 – polecony przez warszawskich paulinów na Skałce zjawił się Antoni Solarii. Pierwsze honorarium otrzymał za korektę "abrysów kościelnych" czyli planów Skałki. Jego projekt odbiegał od projektu Müntzera i wzorowany był na panującym w Italii i krajach habsburskich malowniczym baroku.

1741 – snycerz Wacław Beranek wyrzeźbił piętnaście kapiteli w kamieniu pińczowskim, według obrysu Solariego i informacji Mikołaja Pucka.

1742

27 maja – kontrakt z kamieniarzem Krzysztofem Daykiem, Wojciechem Łuczyńskim i Janem Opoczką na wykonanie elementów kamiennych na drugą kondygnację fasady.

31 maja w ramach kontraktu kamieniarzy powstał portal główny, odkuty przez Tomasza Góreckiego oraz Jana i Kazimierza Stachowskich z Czernej koło Krzeszowic.

drzwi portalu są dziełem Franciszka Fogta, podobnie jak krzyż na fasadzie.

wiązanie dachowe zostało wykonane przez cieślę Salutarskiego

powstały kapitele jońskie z gipsu na pilastrach fasad bocznych i tylnej oraz korynckie na prezbiterium.

w Dębniku zaczęto wykonywać czarno-białą posadzkę.

budowa kościoła została ukończona w stanie surowym, ukończono projekty ołtarzy – wszystkie otrzymały kształt retabulum z zwielokrotnionymi pilastrami lub kolumnami i bogatym zwieńczeniem.

1743 – przez cały rok miało miejsce szklenie okien w kościele.

1742– 1743

powstały kapitele kondygnacji fasady drugiej, okute wedle umowy przez myślenickiego kamieniarza Łuczyńskiego.

Cieśla Salutarski ukończył więźbę dachową nad nawą główną i kaplicami (nawami bocznymi).

1743 – Ludwik Ladisław wykonał kapitele jońskie na pilastrach elewacji bocznych oraz korynckie na prezbiterium.

1744

powstała dekoracja stiukowa w sklepieniu prezbiterium i sklepieniu nawy kościoła (Jan Jerzy Lehner).

zamontowane zostały kapitele na drugiej kondygnacji wież wykonane przez Wojciecha Łuczyńskiego.

wewnątrz kościoła została ułożona marmurowa posadzka.

wykonywany był ołtarz św. Pawła Pustelnika i św. Rodziny

1745

powstał ołtarz św. Stanisława odkuty przez Tomasza Góreckiego z Czernej oraz Kazimierza Stachowskiego.

Jan Jerzy Lehner zaczął rzeźbić orły i cyrady alabastrowe.

1746

wyrzeźbione zostały późnobarokowe portale w prezbiterium. Wykonał je Mateusz Chudzikowski.

Górecki i Stachowski ukończyli ołtarz św. Rodziny.

zostało sprawione szkło żółte do promieni oraz wyzłocony został ołtarz św. Stanisława.

Jan Jerzy Lehner wykonał rzeź

1747 – kolumny i pilastry zyskały kapitele na ostatniej kondygnacji wieży.

1748 – powstała dekoracja stiukowa fasady – Jan Rojowski – z figurą anioła z wieńcem i herbem Prus I odnoszącym się do św. Stanisława oraz kartusz z godłem paulinów

1748-1752 nadzorem prac budowlanych zajmował się Bruno Chojnacki, który zarządzał konwentem skałecznym

1749

budowa monumentalnych schodów zewnętrznych (Wojciech Łuczyński, Krzysztof Janek), przypominających rozwiązanie przed rzymskim kościołem S. Domenico e Sisto.

Kamieniarze Tomasz Górecki i Franciszek Bielawski ukończyli ołtarz św. Jana Nepomucena.

rzeźbiarz Jan Rojowski wykonał dekorację stiukową fasady kościoła (tarcza z godłem paulinów, postać anioła, motywy muszli i wstęg).

4 lipca – kościół na Skałce został poświęcony.

1750 – Wojciech Rojowski ukończył dekorację stiukową wraz z figurami do ołtarza św. Nepomucena. Obraz wykonał Łukasz Orłowski

1751

Andrzej Stanisław Kostka-Załuski uroczyście konsekrował nową świątynie, nadając jej podwójne wezwanie świętych Michała Archanioła i Stanisława Biskupa, naznaczając coroczne święto konsekracji w trzecią niedzielę po Wielkanocy.

powstała ambona zdobiona figurami czterech ewangelistów i aniołów na jej zwieńczeniu wyrzeźbionych przez Wojciecha Rojowskiego.

1752 – wyrzeźbione zostały ornamenty do konfesjonałów (stojących pod chórem kościoła)

1756 – powstał ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej z płaskorzeźbą oblężenia Jasnej Góry przez Szwedów (Tomasz Górecki i Franciszek Bielawski)

1758

rozpoczęły się prace nad ołtarzem głównym. Obraz do ołtarza sprawił biskup Andrzej Stanisław Kostka-Załuski, a namalował go Tadeusz Kunze.

1760 – powstał chór muzyczny, późnobarokowy o falistej linii.

1761–1762 – snycerz Józef Weissmann stworzył organy i być może balustradę chóru muzycznego, Antoni Rotter – rokokowe ławki oraz konfesjonały.

1762 – zostały wzniesione malownicze hełmy wieżowe, tym samym definitywnie budowa się skończyła. Roboty przy więźbie hełmów wykonał cieśla Jakub Hertel, natomiast pobicie blachą zlecono mistrzowi Idziemu Guzikiewiczowi sprowadzonemu w tym celu aż z Widawy. Autor projektu architektonicznego lekkich ażurowych hełmów jest nadal nieznany.

1766 – powstała późnobarokowa ambona z rokokową dekoracja snycerską autorstwa Wojciecha Rojowskiego. Zostały ukończone prace przy ołtarzu głównym (kapitele zostały wyrzeźbione przez o. Mojżesza Formińskiego – stolarza konwentu częstochowskiego)

1782

ukończony został ołtarz św. Barbary. Wykonali go według "obrysu ołtarza św. Jana Nepomucena" kamieniarze Jan Królicki i Stanisław Frankiewicz. Rzeźby św. Tekli i św. Katarzyny w tym ołtarzu są dziełem nieznanego artysty.

1785 – Andrzej Woykowski wykonał cztery konfesjonały o kształcie barokowo-klasycystycznym.

Kościół barokowy

Obecny barokowy kościół św. Michała i Stanisława powstał w latach 1733–1751 według pierwotnych planów architekta Antoniego Müntzera, zmienionych kilka lat później przez Antonio Solariego, który to przeprojektował fasadę budynku i wystrój wnętrza. Wejście do świątyni poprzedzają schody, których stopnie noszą nazwiska ofiarodawców wspierających przeprowadzaną w latach 1888–1899 renowację, kierowaną przez Karola Knausa.

Ołtarz główny kościoła zawiera obraz Tadeusza Kuntzego, wykonany około roku 1758 i przedstawiający św. Michała Archanioła. W lewej, południowej nawie (ostatniej licząc od wejścia) znajduje się ołtarz św. Stanisława. Zawiera on XVII-wieczny obraz świętego, a także relikwię w postaci drewnianego stopnia ołtarza, na którym zachować miały się ślady krwi biskupa. Ściana na prawo od ołtarza nosi ponadto trzy wyeksponowane ślady krwi, przykryte szklanymi osłonami w metalowej tablicy.

W kościele znajduje się popiersie o. Augustyna Kordeckiego, paulina – obrońcy Jasnej Góry, wykonane w 1902 przez Tolę Certowiczównę. W prawej bocznej nawie świątyni stoi popiersie papieża Jana Pawła II, wykonane w 1981 przez Adama Wojnara.

Krypta zasłużonych

W latach 1876–1880 urządzono według projektu Teofila Żebrawskiego w podziemiach kościoła narodowy panteon w postaci Krypty Zasłużonych, w której spoczęły znamienite postacie polskiej kultury i nauki.

Rolę Skałki jako panteonu narodowego utrwalił zwyczaj specjalnych paradnych pogrzebów, które zaczynały się u pijarów, w farze Mariackiej czy u franciszkanów. W latach zaborów tradycja ta stała się wyrazem patriotyzmu. Otwarcie krypty wiązało się z 400-leciem śmierci Jana Długosza. Tę tradycję kontynuowano także w wolnej Polsce. W każdym roku – 28 listopada – w rocznicę śmierci Stanisława Wyspiańskiego, odbywa się w Krypcie Zasłużonych żałobna msza św., niejednokrotnie związana z wystąpieniami aktorów z Teatru im. Juliusza Słowackiego.

Oprócz wielkiego kronikarza spoczywają

• Wincenty Pol, poeta (w 1881)
• Lucjan Siemieński, poeta (w 1881)
• Józef Ignacy Kraszewski, pisarz (w 1887)
• Teofil Lenartowicz, poeta (w 1893)
• Adam Asnyk, poeta (w 1897)
• Henryk Siemiradzki, malarz (w 1903)
• Stanisław Wyspiański, malarz i poeta (w 1907)
• Jacek Malczewski, malarz (w 1929)
• Karol Szymanowski, muzyk (w 1937)
• Ludwik Solski, aktor (w 1954)
• Tadeusz Banachiewicz, matematyk i astronom (w 1955)
• Czesław Miłosz, poeta (w 2004)
• ojcowie i bracia paulini, (od 1482 do 1880 roku była to krypta zakonna paulinów), (w 2007)

Sadzawka św. Stanisława

Znajdująca się nieco na północ od wejścia do kościoła sadzawka św. Stanisława, zwana "Kropielnicą Polski", to prawdopodobnie miejsce pradawnych obrzędów pogańskich, o których w swoich pismach wspomina Jan Długosz. W tym właśnie miejscu porzucone zostały według legendy rozczłonkowane zwłoki św. Stanisława tuż po jego zabójstwie. Istniejąca obecnie kamienna obudowa sadzawki powstała w okresie wczesnego baroku w latach 1683–1689, wykonana przez kamieniarza Jacka Naporę według pomysłu biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika z 1638 roku. Jego to herb Korab obok herbu Długosza (Wieniawa) oraz emblematu Paulinów umieszczony został w zwieńczeniu bramki przed sadzawką.

W środku sadzawki stoi rzeźba biskupa, wykonana nieco później od samej obudowy bo w roku 1731. Autorem jej jest prawdopodobnie szwajcarski Jezuita Dawid Heel, który wykonał również posągi przed kościołem św. św. Piotra i Pawła.

Sadzawka odrestaurowana została w latach 1895–1896, podobnie jak sam kościół według zamysłu Karola Knausa. Dodane zostały lampy, a istniejące wcześniej kamienne posągi orłów (legendarnych strażników ciała świętego) zastąpione zostały metalowymi odlewami.

Wyższe Seminarium Duchowne Ojców Paulinów

W 1472 ks. Jan Długosz sprowadził na Skałkę zakonników z Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika. Są oni tu nieprzerwanie po dziś dzień, tworząc ważną część historii paulińskiego zakonu. W 1653 r. Paulini otrzymali pozwolenie od Stolicy Apostolskiej na otworzenie domu studiów filozoficzno-teologicznych. Los padł na Skałkę. Od 350 lat krakowska Skałka jest związana ze studiami, które obejmują filozofię – 2 lata i teologię – 4 lata, jako etap formacji przyszłych kapłanów – oo. Paulinów. Różne burze dziejowe sprawiły, że nie zawsze na Skałce odbywało się przygotowanie paulińskich kandydatów do kapłaństwa.

Rektorzy Seminarium (po reaktywowaniu studiów w 1975 r.):

• O. Rufin Józef Abramek (1975-1978)
• O. Stanisław Turek (1978-1984)
• O. Zachariasz Szczepan Jabłoński (1984-1987)
• O. Bronisław Krąp (1987-1993)
• O. Zygmunt Okliński (1993-1996)
• O. Jan Mazur (1996-2002)
• O. Andrzej Napiórkowski (2002-2008)
• O. Michał Roman Lukoszek (2008 – …)

Zobacz też

• nieistniejąca kaplica św. Zofii

Galeria

Pl

Inkluzja (jubilerstwo)

Inkluzje = wrostki – w praktyce gemmologicznej w ciągu inkluzje uważa się każde obce konkret stałe, ciekłe czy gazowe zawarte w masie kryształu, bez względu od chwili jego pochodzenia. Inkluzją być może podobnie egzystować dziura łupliwości, rysa albo niepodobny przyrodzony niedociągnięcie będący w, zakłócający proces wiązki światła w kamieniu. Towarzystwo inkluzji, w relacje od chwili kamienia, być może egzystować uznawana zbyt duch ujemne (diament) lub dodatnie (kamienie barwne lub bursztyn).

Obserwuje się często zjawiska optyczne zwane efektem "kociego oka", "tygrysiego oka, "bawolego oka" lub "sokolego oka", efekt gwiazdy, irydescencji, zjawisko jedwabnego połysku i in.

Rodzaje inkluzji

• protogenetyczne – najczęściej występujące w postaci różnej wielkości kryształków w krysztale podstawowym już w czasie jego powstawania
• syngenetyczne – formujące się równocześnie z kryształem podstawowym. Najczęściej są to krople roztworów magmowych lub pęcherzyki gazów; czasami kryształy tego samego minerału
• epigenetyczne – powstające w różnego rodzaju szczelinach i pęknięciach po wykształceniu się kryształu podstawowego

Nie istnieją całkowicie czyste kamienie szlachetne. "Błędy" = inkluzje ujawniają się najczęściej dopiero pod mikroskopem elektronowym.

Ponieważ wrostki nie są zjawiskiem przypadkowym, zwykle podlegają ścisłym prawidłowościom, mogą dostarczyć wielu informacji na temat powstawania złóż minerałów, mogą służyć nieocenioną pomocą w rozpoznawaniu kamieni szlachetnych i ozdobnych.

Chociaż wrostki są indywidualną cechą każdego kamienia, istnieją ich typowe obrazy, które można przyporządkować określonym rodzajom kamieni szlachetnych. Wrostki mogą być tego samego rodzaju (np. diament w diamencie) lub odmiennym (np. cyrkon w szafirze). Mimo niewielkich rozmiarów dają wyobrażenie o powstawaniu otaczającego ich kryształu. Wrośnięte minerały są starsze od "gospodarza" i zostały przez niego obrośnięte. Wrostki organiczne występują tylko w bursztynie. Wrostkami są też zakłócenia struktury kryształów, oznaki faz krystalizacji i barwne prążki. Powstają one w wyniku nierównego wzrostu spowodowanego zmieniającymi się procesami krystalizacji. Do wrostków zalicza się też pustki wypełnione cieczami lub gazami, uskoki i szczeliny (tzw. ogony).

Polska Agencja Prasowa

6/8 w Warszawie

Polska Agencja Prasowa Spółka Akcyjna – publiczna agencja prasowa, jedyna państwowa filia informacyjna w Polsce. Zgodnie ze statutem do jej zadań należy uzyskiwanie i przekazywanie odbiorcom rzetelnych, obiektywnych i wszechstronnych informacji z kraju i z zagranicy. Agencja jest także zobowiązana do upowszechniania stanowiska Sejmu, Senatu, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Rady Ministrów, a także umożliwia innym naczelnym organom państwa prezentowanie swoich stanowisk w ważnych sprawach państwowych.

Historia

31 października 1918 grupa polskich dziennikarzy przejęła biura Austriackiej Agencji Prasowej w Krakowie i Lwowie oraz założyła Polską Agencję Telegraficzną. W tydzień później Prezydium Rady Ministrów podjęło decyzję o uczynieniu z PAT agencji urzędowej. W roku 1924 spółka została znacjonalizowana. Początkowo rozpowszechniała informacje za pomocą biuletynów telegraficznych, a od 1928 – także za pomocą codziennych Kronik Filmowych PAT.

17 września 1939 władze PAT opuściły Polskę wraz z rządem i wznowiły działalność agencji na uchodźstwie – początkowo w Paryżu, a następnie (od 1940) w Londynie, gdzie Agencja działała do 1991.

10 marca 1944 Związek Patriotów Polskich powołał w Moskwie Polską Agencję Prasową Polpress. We wrześniu 1945 jej siedziba została przeniesiona do Warszawy. Początkowo niesformalizowana i podległa bezpośrednio kierownictwu ZPP oraz dowództwu wojskowemu Wojska Polskiego, od 26 października 1945 PAP stała się niezależnym przedsiębiorstwem państwowym. Mimo zasad statutowych, Agencja stała się jednym z narzędzi propagandy PRL i PZPR. W 1957 Agencja przeniosła się z pałacyku przy ul. Foksal do monumentalistycznego gmachu Banku Gospodarstwa Krajowego w Alejach Jerozolimskich, niedaleko Komitetu Centralnego PZPR. Budynek ten był siedzibą Agencji do 2001 roku i do dziś funkcjonuje w świadomości starszego pokolenia warszawiaków jako „budynek PAP-u”. Była to jednak i pozostała przede wszystkim siedziba powołanego w 1924 roku Banku Gospodarstwa Krajowego – w latach 1928-1931 wzniesiona według projektu Rudolfa Świerczyńskiego.

Pod koniec lat 80. w agencji rozpoczął się okres demokratyzacji i modernizacji. 10 września 1990 zmianie uległo praktycznie całe kierownictwo PAP-u. Agencja dzięki temu uzyskała znaczną niezależność od czynników politycznych. Dzięki temu 27 lutego 1991 doszło do symbolicznego połączenia Polskiej Agencji Prasowej z emigracyjną Polską Agencją Telegraficzną. W tym samym roku do PAP została przyłączona Centralna Agencja Fotograficzna.

W 1993 PAP otworzyła własną stację satelitarną. W latach 1994–1996 nastąpiła komputeryzacja redakcji, a w 1995 agencja rozpoczęła udostępnianie swych serwisów (w tym fotograficznych) także w internecie. W 1997 roku Polska Agencja Prasowa rozpoczęła wydawanie Dziennika Internetowego PAP, pierwszej w Polsce internetowej gazety codziennej bez wersji papierowej.

W 2000 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby PAP przy ul. Mysiej róg Brackiej, w miejscu w którym znajdował się Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Powstał budynek „Liberty Corner”. Agencja zajmuje od połowy 2004 roku jego część od strony ul. Brackiej.

W ciągu ostatnich kilku lat agencja została dokapitalizowana w następstwie jednorazowej pomocy publicznej i dzięki temu została w zasadniczy sposób zmodernizowana.

W 2005 roku do PAP została przyłączona Drukarnia Naukowo-Techniczna (DNT) przy ul. Mińskiej w Warszawie, jedna z największych drukarń dziełowych w kraju – stając się oddziałem PAP. Na początku 2012 roku zarząd Agencji – przy akceptacji rady nadzorczej – zadecydował o likwidacji DNT.

Podstawą prawną dla działania PAP jest ustawa z 31 lipca 1997. Zgodnie z nią agencję przekształcono w jednoosobową spółkę skarbu państwa.

15 stycznia 2009 dotychczasowy prezes Piotr Skwieciński i członek zarządu Maciej Świrski złożyli dymisje z zajmowanych stanowisk. Rada Nadzorcza rozpoczęła postępowanie kwalifikacyjne w celu obsadzenia tych stanowisk, delegowała również Krzysztofa Andrackiego do pełnienia funkcji prezesa zarządu na okres trwania konkursu.

14 czerwca 2010 Rada Nadzorcza wybrała nowy zarząd.

Finansowanie z budżetu państwa

W związku z zawartym w ustawie obowiązkiem upowszechniania przez Polską Agencję Prasową stanowisk Sejmu, Senatu Prezydenta, Rady Ministrów oraz innych naczelnych organów państwa, Agencja otrzymuje co roku dotację podmiotową na dofinansowanie działalności bieżącej. Jest ona wypłacana w ramach części 36 budżetu państwa – Skarb Państwa.

W ustawie budżetowej na 2012 wysokość dotacji dla PAP została zaplanowana w wysokości 3,1 mln zł, a w 2013 – również 3,1 mln zł.

Odznaka Zasłużony dla Polskiej Agencji Prasowej

Złota odznaka i honorowa legitymacja przyznawana wybitnym dziennikarzom.

Przyznając pierwsze odznaki w 2005 roku, ówczesny Prezes PAP Waldemar Siwiński podkreślił w czasie uroczystości, że, wirtualnemedia.pl, 2005-12-02.:

• W 2005 roku Prezes PAP Waldemar Siwiński wręczył odznaki i honorowe legitymacje Zasłużony dla Polskiej Agencji Prasow

• Ryszardowi Kapuścińskiemu – legitymacja nr 1
• Krzysztofowi Mroziewiczowi – legitymacja nr 2
• Wojciechowi Jagielskiemu – legitymacja nr 3

W 2009 roku p.o. Prezesa PAP Krzysztof Andracki wręczył odznakę i honorową legitymację Zasłużony dla Polskiej Agencji Prasowej fotoreportero

Andrzejowi Rybczyńskiemu – legitymacja nr 4

13 lutego 2012 roku z rąk Prezesa PAP Jerzego Paciorkowskiego odznakę i honorową legitymację Zasłużony dla Polskiej Agencji Prasowej odebrali fotoreporter

Jerzy Undro – legitymacja nr 5

Adam Hawałej – legitymacja nr 6

Gene Vincent

Vincent Eugene Craddock atrakcyjny jak Gene Vincent (ur. 11 lutego 1935, zm. 12 października 1971) – wokalista a gitarzysta rockowy, ambasador rock and rolla a rockabilly. Choć współcześnie postrzegany jest jako piosenkarz jednego przeboju, którym był jeden ze standardów rockowych Be-Bop-a-Lula, to w końcu lat pięćdziesiątych zdołał sobie zapewnić sporą popularność. Muzyka grana przez Vincenta, znalazła także wielu naśladowców. Charakteryzowała się ostrymi gitarowymi riffami, intensywnym użyciem werbli, ekspresyjnym śpiewem i kreatywnym użyciem echa. Innymi przebojami Vincenta były Race With the Devil, Bluejean Bop, B-I-Bickey, Lotta Lovin i Bi, Bo-Bo-Go. Alkoholizm, nieudane małżeństwo i problemy zdrowotne spowolniły karierę Vincenta w połowie lat sześćdziesiątych. Artysta zmarł na powikłania związane z wrzodem żołądka.

Gene Vincent występował z grupą The Blue Caps

W 1998 Gene Vincent został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame.

Dyskografia

• 1956 Bluejean Bop!
• 1957 Gene Vincent & His Blue Caps
• 1958 Gene Vincent Rocks! And the Blue Caps Roll
• 1958 Gene Vincent Record Date
• 1958 Hot Rod Gang (Original Soundtrack)
• 1959 Sounds Like Gene Vincent
• 1960 Crazy Times
• 1963 Crazy Beat
• 1964 Shakin’ Up a Storm
• 1967 Gene Vincent
• 1969 I’m Back and I’m Proud
• 1970 Gene Vincent (If You Could Only See Me Today)
• 1971 The Day the World Turned Blue
• 1971 If Only You Could See Me Today
• 1995 Be-Bop-A-Lula!: The Gene Vincent Tapes
• 2002 Rebel Heart, Vol. 7
• 2003 White Lightning

Marcel Proust

Marcel Proust (ur. 10 lipca 1871, zm. 18 listopada 1922) – francuski pisarz, autor powieści W poszukiwaniu straconego czasu.

Biografia

Rodzice Prousta byli zamożnymi mieszczanami. Marcel urodził się w Auteuil (południowa część 16 dzielnicy Paryża) w domu wuja swojej matki, dwa miesiące po tym, jak pokój frankfurcki formalnie zakończył wojnę francusko-pruską. Czas jego narodzin to czas krwawego stłumienia Komuny Paryskiej i powstania Trzeciej Republiki Francuskiej. Duża część W poszukiwaniu straconego czasu dotyczy ogromnych zmian, przede wszystkim upadku arystokracji i wzrostu znaczenia klasy średniej, które nastąpiły we Francji w czasach Trzeciej Republiki i fin de siecle.

Ojciec Prousta, Achille Adrien Proust, był słynnym lekarzem i epidemiologiem, zajmującym się m.in. badaniami nad cholerą w Europie i Azji. Był autorem około 20 książek o medycynie i higienie, jak również licznych artykułów; pod tym względem był wzorem dla Marcela. Jeanne Clemence Weil, matka Prousta, pochodziła z bogatej rodziny żydowskiej. Była niezwykle oczytana. Jej listy zdradzają rozwinięte poczucie humoru, a jej znajomość angielskiego umożliwiła jej współpracę z synem przy jego późniejszych próbach tłumaczenia Ruskina.

Proust spędzał długie wakacje w Illiers, które później, uzupełnione o pewne szczegóły z jego pobytu w domu jego ciotecznego dziadka w Auteuil, stało się modelem fikcyjnego miasteczka Combray, w którym rozgrywają się niektóre sceny W poszukiwaniu straconego czasu. (Nazwa Illiers została zmieniona na Illiers-Combray z okazji obchodów setnej rocznicy urodzin Prousta).

W wieku dziewięciu lat Proust miał pierwszy poważny atak astmy i od tej pory jego rodzina i przyjaciele, jak również on sam, uważali go za osobę słabego zdrowia. Mimo to służył przez rok (1889–1890) w armii francuskiej, stacjonując w Coligny Caserne w Orleanie. Doświadczenie to znajduje odbicie w długim epizodzie w Stronie Guermantes, trzeciej części jego powieści.

Jako młody człowiek Proust był członkiem Dilettante Society. Przeszkodą w realizacji jego pisarskich aspiracji był brak zapału i systematyczności w pracy. Jego reputacja z tego okresu jako snoba i estety utrudniła mu później znalezienie wydawcy dla pierwszego tomu jego ogromnej powieści, W stronę Swanna.

Proust był dość mocno związany z matką, która pragnęła, żeby zajął się jakąś pożyteczną pracą. Chcąc uspokoić ojca, który nalegał, aby syn znalazł jakiś zawód, Proust został wolontariuszem w Bibliotece Mazarine w lecie 1896 r. Bardzo szybko otrzymał zwolnienie lekarskie, które było przedłużane przez następne lata, aż uznano, że zrezygnował z pracy. Nie pracował nigdy i nie wyprowadził się z mieszkania rodziców aż do ich śmierci.

Proust był homoseksualistą i uważa się, że przez długi czas był związany z pianistą i kompozytorem Reynaldo Hahnem. W latach 1900–1905 w życiu jego i jego rodziny nastąpiły duże zmiany. W lutym 1903 brat Prousta, Robert, ożenił się i opuścił dom rodzinny. Ich ojciec zmarł we wrześniu tego samego roku. Jednak największym ciosem dla Prousta była śmierć ukochanej matki we wrześniu 1905 roku. Poza żałobą, która towarzyszyła śmierci matki, dużą zmianę w jego życiu spowodował ogromny spadek (w przeliczeniu na obecną wartość pieniądza, około 6 milionów dolarów, co odpowiada miesięcznym dochodom w wysokości około 15000 dolarów). W tym okresie pogorszyło się także jego zdrowie.

Proust spędził ostatnie trzy lata swojego życia, przez większość czasu pozostając w swojej sypialni, śpiąc w dzień, a w nocy pracując nad swoją powieścią. Umarł w 1922 roku; został pochowany na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu.

w Paryżu
w Kielcach

Wczesna twórczość

Proust wcześnie zaczął pisać i publikować. Jako uczeń był związany z magazynami literackimi, w których opublikował La Revue vert i La Revue, a później regularnie pisał felietony o życiu towarzyskim do gazety Le Mensuel. W 1892 był zaangażowany w tworzenie przeglądu literackiego nazwanego Le Banquet (jest to francuski tytuł Uczty Platona) i przez kilka lat regularnie publikował krótkie teksty w tym periodyku, jak również w prestiżowym La Revue blanche.

W 1896 wiele z tych tekstów zostało zebranych i wydrukowanych pod tytułem Les Plaisirs et les Jours. Książka zawierała przedmowę Anatole France i rysunki Mme Lemaire, i była tak kosztownie wydana, że jej wartość przewyższała dwukrotnie cenę typowej książki tych rozmiarów. Jednakże, mimo kunsztownego wydania, została chłodno przyjęta przez krytykę.

W tym samym roku Proust rozpoczął pracę nad powieścią, która została opublikowana dopiero po jego śmierci, w 1954, i zatytułowana przez wydawców Jan Santeuil. Ta nieukończona książka zawiera wiele wątków rozwiniętych później w W poszukiwaniu straconego czasu, w tym zagadkowość pamięci, jak również archetypy niektórych fragmentów tej powieści. Rodzice w Jan Santeuil są opisani bardzo krytycznie, w przeciwieństwie do uwielbienia, z którym są ukazani w najważniejszym dziele Prousta. Po kiepskim przyjęciu Les Plaisirs et les Jours i problemami z fabułą Proust stopniowo porzucił Jan Santeuil.

Przez kilka lat, od roku 1895, Proust czytał Carlyle’a, Emersona i Johna Ruskina. Pod ich wpływem rozwijały się jego poglądy o sztuce i roli artysty w społeczeństwie, która ma polegać na obserwowaniu natury, odkrywaniu jej esencji i opisywaniu lub wyjaśnianiu jej w sztuce. Twórczość Ruskina była tak ważna dla Prousta, że twierdził, że zna na pamięć wiele jego książek, w tym The Seven Lamps of Architecture, The Bible of Amiens i Praeterita.

Mimo słabej znajomości angielskiego Proust postanowił przetłumaczyć dwie książki Ruskina na francuski. Tłumaczenia te były pracą grupową: pierwszy szkic wykonywała jego matka, następnie poprawiał on sam, po nim angielska kuzynka Reynaldo Hahna Marie Nordlinger i na końcu znowu Proust. Na pytanie redaktora o tę metodę Proust odrzekł: "Nie twierdzę, że znam angielski. Twierdzę, że znam Ruskina" (Tadié). Przetłumaczona The Bible of Amiens ukazała się w 1904 z rozbudowanym wprowadzeniem autorstwa Prousta. Zarówno tłumaczenie, jak i wprowadzenie zostały bardzo dobrze przyjęte przez krytyków. Henri Bergson nazwał wprowadzenie Prousta "ważnym wkładem do psychologii Ruskina" i chwalił tłumaczenie (Tadié 433). W czasie, gdy ukazała się ta książka, Proust pracował już nad tłumaczeniem Sesame and Lilies Ruskina, które ukończył w czerwcu 1905, na krótko przed śmiercią matki, i opublikował w 1906 roku. Również bohater dzieła Prousta wspomina, że przetłumaczył Sesame and Lilies Ruskina (Czas odzyskany).

Według historyków literatury i krytyków, oprócz Ruskina główny wpływ na Prousta wywarła twórczość Saint Simona, Montaigne’a, Stendhala, Flauberta, George Eliot, Dostojewskiego i Tołstoja.

Rok 1908 miał duże znaczenie dla rozwoju Prousta jako pisarza. W pierwszej połowie roku napisał i opublikował w różnych periodykach pastisze twórczości innych autorów. Te ćwiczenia w naśladowaniu pomogły Proustowi udoskonalić własny styl poprzez krytykę stylu pisarzy, których podziwiał. Ponadto wiosną tego roku Proust zaczął pracę nad kilkoma różnymi fragmentami, które później zostały połączone pod roboczym tytułem Przeciwko Sainte-Beuve’owi. Proust opisał to nad czym pracował w liście do przyjacie

Z tych rozproszonych fragmentów zaczęła powstawać powieść, nad którą Proust pracował nieustannie w tym okresie. W jej centrum był pierwszoosobowy narrator cierpiący na bezsenność i wspominający nocami wydarzenia z dzieciństwa. Powieść miała się kończyć krytyką Sainte-Beuve i odrzuceniem jego teorii, że biografia jest najważniejszym narzędziem badania twórczości artysty. W nieukończonym rękopisie powieści jest wiele elementów odpowiadających fragmentom W poszukiwaniu straconego czasu, w szczególności z pierwszego i siódmego tomu. Po problemach ze znalezieniem wydawcy i stopniowej zmianie koncepcji powieści Proust zaczął pracować nad zasadniczo odmiennym projektem zawierającym jednak wiele tych samych tematów i elementów.

W poszukiwaniu straconego czasu

Rozpoczęte w 1909 i ukończone na krótko przed śmiercią, W poszukiwaniu straconego czasu składa się z siedmiu części i w wersji angielskiej ma blisko 4 tys. stron, przez które przewija się ponad 200 postaciVladimir Nabokov, Wykłady o literaturze, Warszawa 2001, s. 279.. Graham Greene nazwał Prousta "największym powieściopisarzem dwudziestego wieku". Proust umarł przed ukończeniem poprawiania brudnopisu ostatnich dwóch tomów, które zostały opublikowane po jego śmierci i zredagowane przez jego brata, Roberta.

Pierwszych pięć tomów powieści ukazało się po polsku w tłumaczeniu Boya-Żeleńskiego, szósty tom przetłumaczył Maciej Żurowski, a ostatni – Julian Rogoziński. W 2001 roku ukazał się szósty tom dzieła, zatytułowany "Utracona", w nowym przekładzie Magdaleny Tulli.

Utwory

• Les Plaisirs et les Jours (1896)
• La Bible D’Amiens (1904; tłumaczenie The Bible of Amiens Ruskina)
• Sésame et les lys (1906; tłumaczenie Sesame and Lilies Ruskina)
• À la recherche du temps perdu (1913–27, W poszukiwaniu straconego czasu)

:{| class="wikitable" cellpadding="4" cellspacing="0" style="font-si

• Pastiches et mélanges (1919)
• Contre Sainte-Beuve (1954, Przeciwko Sainte-Beuve’owi)
• Jean Santeuil (1954, nieskończona, Jan Santeuil)

Ciekawostki

• W roku 1897 Marcel Proust brał udział w pojedynku na pistolety, w którym przeciwnikiem był głośny powieściopisarz Jean Lorrain. Powodem pojedynku były zjadliwe krytyki Lorraina na temat twórczości Prousta. Po dwóch seriach strzałów wynik pojedynku pozostał nierozstrzygnięty. Proust często powracał do tego epizodu w korespondencji z przyjaciółmiTadeusz Boy Żeleński, Proust i jego świat. Warszawa 1958..

• Sydney Schiff twierdził, że jego przyjaciel Marcel Proust oraz James Joyce, Pablo Picasso i Igor Strawinski to najwięksi geniusze epoki; z tego powodu w 1922 roku wydał na ich cześć przyjęcie, które jednak nie udało się, ponieważ zaproszeni słabo się znaliJan Błoński, Przedmowa [w:] Proust w oczach krytyki światowej. Warszawa 1970, s. 5..

Zhu Chen

Chiny

Zhu Chen (chin. upr. 诸宸; chin. trad.: 諸宸, ur. 16 marca 1976 w Wenzhou) – chińska szachistka, mistrzyni świata w szachach w latach 2001–2004, od 2006 r. reprezentantka Kataru.

Kariera szachowa

W rozgrywkach o tytuł mistrzyni świata Zhu Chen zadebiutowała w 1995 roku w Kiszyniowie. W turnieju międzystrefowym rozegranym systemem szwajcarskim zajęła XIX miejsce. W 2000 roku w Delhi odbyły się pierwsze mistrzostwa świata rozgrywane systemem pucharowym. Zhu Chen odpadła w I rundzie, przegrywając z Iriną Krush. Rok później turniej mistrzowski rozegrano w Moskwie. Zhu Chen wygrała wszystkie mecze. W półfinale zwyciężyła byłą mistrzynię świata, Maję Cziburdanidze 2½ – 1½. W meczu finałowym spotkała się z Aleksandrą Kosteniuk, która wyeliminowała w półfinale inną chińską szachistkę, Xu Yuhua. W czterech partiach finału przeciwniczki wygrały po dwie partie. W pierwszej dogrywce – po jednej. Dopiero w drugiej dogrywce tempem przyspieszonym Chinka wygrała obie partie, co dało jej tytuł mistrzyni świata oraz męski tytuł arcymistrza. Po zdobyciu tytułu w turniejach występowała sporadycznie, do roku 2005, kiedy zajęła czołowe miejsce w otwartym turnieju w Barcelonie. W 2006 zajęła II miejsce (za Kateriną Lahno) w turnieju North Urals Cup w Krasnoturińsku, natomiast rok później w tym mieście zajęła I miejsce (wraz z Zhao Xue).

Zhu Chen pięciokrotnie reprezentowała Chiny na kobiecych olimpiadach szachowych, zdobywając wraz z drużyną pięć meda

Najwyższy ranking w dotychczasowej karierze osiągnęła 1 stycznia 2008 r., z wynikiem 2548 punktów zajmowała wówczas 4. miejsce na światowej liście FIDE.

Życie prywatne

Od 2001 r. jest żoną najlepszego katarskiego szachisty, Mohamada Al-Modiahki.

Szkolna skala ocen

Istnieje nader bez liku różnych systemów skali ocen w różnych krajach, nawet w różnych regionach tego samego kraju. Przy ocen liczbowych istnieje podobnie jak organizm ocen opisowych.

Stopnie mogą być opisane literami (np. A, B, C, D lub E lub F), zakresem (np. 4.0-1.0), jako liczba z możliwych ogółem (np. 20 punktów na 100 możliwych), w formie przymiotnika (np. doskonale, świetnie, zadowalająco, wymaga poprawy), w procentach, jako średnia ocen GPA (Grade Point Average).

Komisja Europejska w Unii Europejskiej w programach wymiany studentów między uczelniami różnych krajów zaleciła stosowanie jako skali uzupełniającej skali ocen ECTS, opartej na statystyce grup studentów, co ułatwia transfer ocen.

Skale ocen w różnych państwach

Europa

• Polska – dla wszystkich szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych skala ocen jest następują

• stopień celujący – 6,
• stopień bardzo dobry – 5,
• stopień dobry – 4,
• stopień dostateczny – 3,
• stopień dopuszczający – 2,
• stopień niedostateczny – 1

Niezależnie od skali stopniowej stosuje się ocenę w formie przymiotnika określającego rodzaj zachowania. Oceny z zachowania (od najlepszej do najgorszej): wzorowe, bardzo dobre, dobre, poprawne, nieodpowiednie, naganne

• W Niemczech jest odwrotna, a więc najgorszą oceną jest 6, a najlepszą 1, która jest oceną sehr gut, czyli bardzo dobrą. Dodatkowym stopniem między niedostatecznym (ungenügend) a dopuszczającym (ausreichend) jest mangelhaft (mierny).

• We Francji stosowana jest skala, w której oceny przyjmują wartości między 0 a 20, gdzie 0 jest oceną najgorszą a 20 najlepszą. Oceny poniżej 10 są ocenami niezaliczającymi, jednakże w niektórych sytuacjach możliwe jest zaliczenie etapu nauki, jeśli oceny negatywne mogą zostać wystarczająco zrównoważone ocenami pozytywnymi.
• Na Słowacji obowiązuje skala pięciostopniowa od "A" do "E", przy czym A (ačko) jest oceną bardzo dobrą, a E – najgorszą.
• W Rosji obowiązuje skala 5-stopniowa, na Ukrainie 12-stopniowa, a w Mołdawii, na Białorusi, na Litwie i na Łotwie 10-stopniowa.

Ameryka Północna

• W Stanach Zjednoczonych jest stosowana sześciostopniowa skala ocen, z tym że zamiast cyfr stosuje się litery od A do D i F. Najlepszą oceną jest A, a najgorszą, niezaliczającą, F.
• Kanada – stosowane są różne warianty skali ocen oparte głównie na skali literowo-procentowej od A do F. Na przykład w Ontario A (>79% wiedzy), B (70-79%), C (60-69%), D (50-59%) i R lub F (poniżej 49%). Na uniwersytetach stosuje się skalę rozszerzoną o plusy i minusy przy literach. W szkołach podstawowych dla uczniów z dysfunkcjami (np. dysleksja) stosuje się przy stopniu oznaczenie M, oznaczające modyfikację programu nauczania.

Azja

• Chiny – w prawie 1000 uniwersytetów i koledżów obowiązuje system literowo-procentowy. A – Wspaniale, (A: 90-100%, A-: 85-89%), B Dobrze, (B:80-84%, B-:75-79%), C: Dostatecznie (C:70-74%, C-:65-69%), D: Zaliczone (60-64%), F: Niezaliczone (0-59%).

• Równolegle stosuje się prostszy system określający, czy uczeń zdał czy nie zdał, określany znakami 合格 / 不合格. Nie dołącza się do niego opisu procentowego.

Indie – na uniwersytetach stosuje się skalę procentową: powyżej 80% – najlepsza ocena, 60-80% to ‘pierwszy przedział’, 40-60% – ‘drugi przedział’.